دستور کشف حجاب رضا شاه؛ ترقی‌‌خواهانه و یا خشونت مشروع؟

انگار تفسیر بغض آلود و احساسی‌ کردن از گذشته ، حوادث و گذار‌های تاریخی‌ شیوه همیشگی‌ برخی‌ از ما است و این نه به رتبهٔ علمی‌ باز می‌‌گردد و نه جایگاه اجتماعی و گاه نگاه چنان جهت دار می‌‌شود که به جز اندیشه و دین و مسلک خود همه را نادرست و بیجا می‌‌دانیم; در حالی‌ که لازم است که هر پیش آمدی را در ظرف زمانی‌ خود بررسی کرد و شرایط و احوال آن دوره را هم در نظر گرفت و جز این نتیجه گیری ما ناثواب است. اگر پادشاهان ۲۰۰۰ سال پیش ایران را خونخوار می‌‌خوانند که خائنین به خود را به شدید ترین شکل ممکن از بین می‌‌بردند باید درکی از حال و روزگار آن دورهٔ آدمیان داشت و قیاس کرد که در همان ایام، مردمانی در اروپای کنونی آدم خوار بودند و ایرانیان صد‌ها و بلکه هزار سال جلو تر از زمانه می‌‌زیستند. در سوی دیگر، اگر از شکنجهٔ یهودیان خیبر و قوم بنی‌ نضیر در صدر اسلام سخنی می‌‌رود باید دانست که این حوادث در میان قومی بدوی و صحرا نشین و عقب مانده اتفاق می‌‌افتاده است که تنها هنر‌شان جنگ و غنیمت‌خواهی و باج گیری بود و انتظاری از آنان نمی‌‌شد داشت[...].

یکی‌ از همین نگاه‌های جهت‌دار شده به تاریخ را در قضیه کشف حجاب دوران پهلوی می‌‌توان دید که به دو شکل (کاملا متفاوت) به آن نگاه می‌‌شود؛ یا آن را دیکتاتوری محض و استبداد چکمه می‌‌دانند و یا از اسباب تجدد خواهی و پیشرفت کشور و آزاد شدن زنان ایران و تماماً بر حق و گرچه ثواب است که میانهٔ این دو دیدگاه را گرفت. در نادرست بودن اجبار به گزیدن نوع پوشش که شکی‌ نیست و این حق هر شهروندی است که (تا زمانی‌ که مخل امنیت و آرامش جامعه نشود) به دلخواه خود بپوشد و بیاراید ولی‌ آیا این اجبار شاه بر مردم را در ظرف زمانی‌ خود درک کرده‌ایم؟ دستوری که به زبان خود رضا شاه «سخت‌ترین کاری بود که در عمرش کرده بود» و «آرزو می‌کرد که بمیرد و زنش را نامحرمی سر برهنه نبیند»!

در زمان پس از دوران سیاه قجری که زن نه آزادی داشت و نه دخالتی در «اجتماع» و «بیرون از خانه» که حتی حق انسانی‌ هم برایش قایل نبودند و حکم وسیله را در آشپز خانه و بستر داشت، رضا شاه سخت‌ترین کار عمرش را کرد که به ایرانیان نگویند «وحشی» و «عقب افتاده» و نیمی از ایرانیان که اسیر در خانه بودند وارد اجتماع شوند و به دانشگاه بروند و تحصیل کنند، گرچه نیم قرنی بعد بانوای تحصیل کرده و متجدد بگوید: «دولت سکولار رضاشاه زنان بسیاری را به دلیل کشف حجاب خشونت آمیز خانه نشین نمود»! (۱)

 رضا شاه به زور اسلحه ، چادر (که در آن دوره باید گفت گونی‌!) از سر زنان ایران برداشت ولی‌ آرمانی داشت که رهایی یک جامعه از شرّ خرافات و موهومات بود و دست یابی زنان به حق انسانی‌ خویش و موفق هم بود که نیم قرنی پس از او، بیش از نیمی از دانش آموختگان دانشگاه‌ها را بانوان شامل می‌‌شوند و در همین رژیم قرون وسطایی جمهوری اسلامی به بالاترین مدارج علمی‌ و شغلی‌ رسیدند. در بخشی از سخنرانی‌ ایشان در مراسم کشف حجاب آماده است: «...

تمام نوشته من در خودنویس